ASPETOS _ I SHEPJTE_ ACHELE_ QIELLOR - ETIMOLOGJI

Akile i shpejtë: ESTPEDIUS - Shpend~Fluturues.

Ashtu si shumica e heronjve mitologjike, Achele (Akili) kishte një pemë familjare të komplikuar. Babai i tij ishte Peleu, mbreti i Mirmidonve-një popull ky që, sipas legjendës, ishin ushtarë jashtëzakonisht të patrembur dhe të aftë. Nëna e tij ishte Thetis, një nimfë Deti.

Sipas miteve dhe historive ashtu edhe në Iliadë, Thetis ishte jashtëzakonisht e shqetësuar për vdekshmërinë foshnjës djalit të saj.

Ajo bëri gjithçka për ta bërë Akilin  të pavdekshëm: së fundi ajo zhyt atë në lumë për ta “pagëzuar në ujrat e rrëmbyeshëm të lumit “Styx” duke ju lutur ti japë

pacenueshmërinë e perëndive.

Megjithatë Thetis prej frikës së vazhdueshme për të mos humur birin e saj ashtu dhe prej ujrave të vrullshme e të kristalta -hyjnore të lumit “Stix”, mban fort foshnjën e vet prej fundit, fundër-thundrës së këmbës e zhyt atë në lumë, por në këtë mënyrë uji nuk preku thembrën e tij.

Si rezultat, Akili ishte i pavdekshëm tashmë, i pacënueshëm përveçse pikës së tij të dobët thëmbrës së këmbës aty ku uji nuk e ceku atë.

Achele ndryshe thirrej dhe "Aspet" i njohur tashmë ky fakt kjo sipas shumë studiuesve të mirënjohur të huaj dhe vendas.

Për vet faktin si një luftëtar trojan, legjendar, trim, i shkathët: “Asped -Ispet” I shpejtë – Qiellor – Aquila – Shqiponjë.

Ka diçka për tu trajtuar dhe saktësuar pasi fjala: “I shpejtë dhe i lehtë – pendë” kanë të njëjtën rrënjë në origjinë si bazë e tyre, fjalëformim.

Ndaj shpesh herë shohim edhe një farë kundërshtie midis studiuesve gjuhëtarë e Albanologë të ndryshëm, ku disa; “Achele” e quajnë “I lehtë-At’hile – atleht” dhe të tjerë; “I shpejtë – Aspedius” i shpejtë ashu si dhe vet emri i lumit hyjnor ku u pagëzua; “Styx = Stixë-Shtizë” shigjetë -ispet- i shpejtë.

Së pari tërheq vëmendjen se ka një lidhje të ngushtë midis fjalëve: “Shpejt – Shpezë – Shpenzoj”

“Shpendi” në gjuhën shqipe quhet ashtu sepse ikën fluturon shpejt, ky është dhe kuptimi “i shpenzimit” pra kemi të bëjmë me ikjen largimin harxhimin e të hollave tona dhe kjo ndodh edhe në gjuhë të tjera.

Në gjuhen frënge kemi; “Shpend = Poulet” kjo fjalë e fërngjishtes gjendet e huazuar edhe prej gjuhës greke, dhe  pikërisht në këtë gjuhë kemi:

Pouliá = shpend, dhe Pouláo = e shes, dapano (δα/πανω) dha, jap (dhino)

Për më tepër shikoni tabelën krahasuese midis gjuhës sonë shqipe asaj latine, angleze dhe gjuhës greke.

• 
  
  •  Shqip                       latin                    ang                  grek                      
  1.    Shpezë                       altilia                     poultry                 pouleriká
  2.    Shpuzë                      - ???                        - ???                     - ???   
  3.    Shpend                      altilia                      poultry                 pouleriká      
  4.    Shpenzim                  pecunia                  ex/pense            pouláo, dapáni
  5.    shpenzoj                   impendam               ex/pend               dapanoún
  6.    shpengoj                   redimeret,               redeem                exargyróno
  7.    shpejtoj                    accelerant              accelerate             exargyróno
  8.    shpije                         ducit                        leads                   odigeí
  9.    shpejte                        cito ➛n'xito           Fast                    grígora
  10.shpij (trupin)         Acuite corpus        Sharpen body       akoníste to sóma
  11.shpesh                       saepe                      often                    sychná 
  
  

Në tabelën e mësipërme vihet re se fjalët krahasuese të gjuhës shqipe  midis tyre ato nuk ndryshojnë rrënjën bazë si pikë fillestare të krijimit të tyre, gjithashtu vëmë re se tek fjala “shpend”, “shpez” gjejmë fjalët pendë i/e lehtë pend’ por edhe fjalët shqipe “Ec” “end, endem” “bije –shpije” (bjere -sille)

Vihet re gjithashtu, se prefiksi “Sp” (shp) është prezent në të gjitha fjalët e gjuhës shqipe kjo nuk ndodh respektivisht tek fjalët e gjuhëve të tjera krahasuar.

Veç kësaj në traditën e popullit shqiptar, emri "Shpend" është një nga emrat më të njohur përdorur dhe preferuar ndër shekuj.

Etimologji 

Nga Old French Erie POULET, nga POULET, e vogël e Poule ("pulë"), nga pullus Latine ("zogth").

poultry (n.) 

"domestic fowls," late 14c. (mid-14c. as "place where poultry is sold"), from Old French pouletrie "domestic fowl" (late 13c.), from pouletier "dealer in domestic fowl," from poulet "young fowl" (see pullet).

 pulave (n.) Look up pulave në Dictionary.com

"Shpendët e brendshme", 14c vonë. (Mesi-14c. Si "vend ku shpendët është shitur"), nga Old French pouletrie "shpendët e vendit" (në fund 13C.), Nga pouletier "tregtar në shpendët e vendit," nga POULET "zogu i ri" (shih zogë).

Gjuha shqipe
Aleksandër Hasanas