Shkruan Elton Xhepa
ΔEL_ΔIL_ΔERA.
Shkronja 'Δ' - Kuptimi i saj në Shqip.
DALET Dalet (Dàleth i
quajtur edhe daleth ose daled) është shkronja e katërt e shumë alfabeteve
semite si Fenikas, amaraike, hebraishte, siriane, arabe.
Nga ana fonetike ajo i përket
theksit sonor ( [d] ). Grafikisht shkronja është e bazuar në një glif të
alfabeteve të epokës se bronzit të mesëm, ndoshta quajtur Dal-t, që do të thotë derë (*delet
në ebraishten moderne), në fund të bazuar në një hieroglif që është pikërisht
një derë:
Nga kjo shkronjë rrjedhin përkatesisht
Δ greke, D latine dhe ekuivalenti i " cirilik Д. .
Në alfabetin fenikas
shkronja D "dalet" ka kuptimin e "derës", dmth, dalje nga
një ambient në tjetrin, kurse në alfabetin grek shkronja Δ "delta",
merr kuptimin e daljes së një lumi në det për "shkak" të formës trekëndore
të shkronjës. Siç mund ta shikojmë, në të dyja rastet (fenikase, grek) fjalët
"dalet dhe delta" por dhe kuptimi përputhen me foljen e gjuhës shqipe
"dal, del, dalje, dales, dalet".
Në gjuhën shqipe kemi fjalen
"dere"(portë) që me rotazionin R-L (aRban - aLban) na jep fjalën
"dele > delet - dalet = derë" (portë) Gjithashtu në shqip kemi dhe
veglën "Dalte" e cila përdoret për të nxjerrë nga një material (gur,
dru) pjesët e tepërta dhe duke nxjerr në pah formën përfundimtare të
materialit. Alfabeti fenikas (protokanaan) sipas studiuesve është krijuar nga
shekulli XIII - X pes.
Kjo periudhe kohore përputhet
me luftrat e të ashtuquajtuarve "popujt e detit", Pellazgëve, të cilët
pushtuan Lindjen e Afërt deri në Egjypt.
Do të ishin pikërisht këta popuj
pellasge që do të kolonizonin ato zona gjeografike dhe do të ndikonin në ato që
me vonë do të njihen si civilizimi Fenikas dhe Palaestinae (filistinet). Dhe është
pikërisht mbas shekullit të XII pes që zona e Kanaanit do të quhej Fenike, fjalë
kjo që i atribuohet "grekve"(φοίνικες).
Më lart thamë se "dalet
dhe delta" është e njëjte me fjalen shqipe, "dalje dales, dalet >
delet, dal, del, fjalë kjo që sipas studiuesve vjen nga proto albanian
"dala" dhe kjo nga PIE "*dʰelh" (shif dal).
Sipas studiuesve gjuha PIE është
folur nga mijëvjeçari i VI pes deri në
fillim të mijevjeçarit të II pes (shif PIE), pasuar nga e ashtuquajtura gjuha
indoevropjane. Pikërisht në mijëvjeçarin e VI pes zhillohet dhe shkrimi i parë
i atestuar i njohur si shkrimi i Vinca, që do të pasohet nga Lineari A dhe me
vonë Lineari B dhe në këtë mënyrë vërejmë se në Evrope dhe me saktë në
gadishullin Ilirik kemi një vazhdimësi shkrimi mijra vjeçar para shpikjes se
alfabetit nga fenikasit pikërisht në një periudhë që përkon me dyndjen e
Pellasgeve të mesdheut perendimor.
Shkrimi Vinca, linear A,
linear B, 5500 pes - 1200 pes Alfabeti fenikas 1200 pes. Në këte pikë me vjen
spontane pyetja: Ishin me të vërtetë Fenikët "semite" që shpikën
alfabetin apo mos ndoshta e morën nga popullsia Pellasge që u vendos në kto
zona në shekujt XIII-XlI pes...??? (ndër të tjera duhet nënvizuar se popullsia
pellasge që u vendos në Libanin e sotëm (fenikia), u vendos si pushtues dhe jo
si argat dhe për rrjedhoje ishin popullatë Komanduese).
====================================================================================
No comments:
Post a Comment