FËMIJËT “TANË” DHE “TË ATYRE”

FËMIJËT “TANË” DHE “TË ATYRE”

E TASHMJA GJITHNJË ËSHTË DUKE IKUR, MENDO EDHE TË ARDHMEN…

Nga Shefqet Dobra

Banorët e sektorit Çermë ishin të “ngjyrave” të ndryshme, por “ajo lloj ngjyre” nuk dukej me sy. Duhej t’i njihje njerëzit, pa të dalloje ngjyrën. Në këtë sektor të madh bujqësor ishte shkolla e mesme bujqësore. Mësuesit në atë kohë quheshin “komisarë të partisë”, ky ishte vlerësimi më i madh që u bëhej sepse edukonin brezin e ri. Por, ai brez i ri, ishte i ndarë dhe i vlerësuar “sipas ngjyrës që kishin”. 

Disa nuk e bënin dallimin, ose nuk u interesonte “ngjyra”, i vlerësonin fëmijët sipas aftësisë. Edhe  kanuni nuk e lejonte hakmarrjen, as kundër fëmijëve dhe as kundër grave, por vetëm kundër fajtorit. Me ndërhyrjen e miqve bëhej edhe pajtesa dhe i jepej fund hakmarrjes, kurse tani, në kohën “moderne”, jo me ligj, por me orientim, vritej fëmija  edhe nëse kishte në biografi një kushëri të quajtur “fajtor”, dhe jo për vrasje, por vetëm, sepse mendonte ndryshe. Kurse për ndërhyrje miqësore për pajtesë, në kohën tonë as që mund të mendohej. Kjo quhej lumturia jonë!

Një ditë mësuesit e shkollës morën lajmërimin: Në orën dymbëdhjetë do të vijë sekretari i partisë së sektorit, shoku A.S! Do t’ju bëjë mbledhje! Sekretari katër vjet shkollë kishte, por ai “dinte” më shumë se mësuesit, sepse ai dinte një gjë më shumë nga tjerët: të thoshte “pusho!” Përballë kësaj, ç’vlerë kishte dija!

Në orën 12.00 filloi mbledhja. Sekretari i partisë pasi tha ato që thoshte sa herë i mbledhte erdhi çasti t’u thoshte atë për të cilën kishte marr mundinin të vinte:

-         Ju mësuesit, - u tha ai, - jeni për të edukuar brezin e ri sipas parimeve bazë, ju nuk duhet,

të harroni për assnjë moment detyrën që ju është besuar…

Mësuesit prisnin të dëgjonin ku do t’i dilte “ tymi” këtij muhabetit. Por ai foli aq gjatë sa e bëri të mërzitshme mbledhjen. Pasi foli për detyrat e mësuesve, doli atje ku deshi:

-         Këtu, tha ai, ka mësues, që i kanë harruar detyrat dhe orientimet e partisë, si mësues

Mënyr Zonja, për shembull, të cilët u jep nota të mira fëmijëve të armiqve, të kriminelëve e tradhtarëve, kurse fëmijëve tanë u japin nota të ulta. Ç’do të thotë kjo? E kuptojnë këta lloj mësuesish se ça bëjnë, a jo! Njerëz të tillë nuk e meritojnë këtë vend pune!

Por, ç’e kishte gjithë këtë urrejtje ky njeri-prind? Pavarësisht detyrës, ata fëmijë ishin po aq të pafajshëm sa fëmijët e tij? Po këta ngjajnë sikur kanë lindur nga i njëjti babë; kjo është një çudi që nuk mund të shpjegohet.

Mësues Mënyrit i kërceu damari, për të ruajtur qetësinë ndezi një cigare, po as cigarja nuk i bëri fajde; nuk po e mbante vendi. Ishte koha kur mburreshin: “Hoqëm bejlerët dhe agallarët”, por tani kemi sekretarët që merren edhe me fëmijët. Turpi nuk peshohet me kile, atë duhet ta ndjesh, kurse fëmijëve, ajo lloj fjalë u rëndonte në shpirt sikur të ishin gurë mulliri. Këtë sekretari nuk donte ta dinte.

Drejtori i shkollës, Jorgo Palltazi, e pa Mënyrin si u revoltua dhe  për ta qetësuar gjendjen, me cigare në dorë, iu afrua Mënyrit:

-         Ma ndiz pak, - i tha- ndërsa Mënyri i zgjati cigaren t’ia ndizte, Jorgoja iu afrua duke  

kthyer shpinën nga sekretari dhe i tha: “Mos fol ti, se do të flas unë!”

Sekretari i partisë e mbaroi fjalën gjithë xhind duke përplasur vizoren që ishte mbi tavolinë e duke vështruar mësuesit të ulur në bankat e nxënësve, me shikimin e eprorit absolut.

Drejtori i shkollës, Jorgoja, u ngrit të fliste dhe të qetësonte gjendjen

-         Ne shoku sekretar, jemi mësues dhe nganjëherë i përkushtohemi vetëm të qenit mësues,

këtë e kuptojnë vetëm ata që janë mësues

-         Jo, Jorgo, jo, edhe ne i kuptojmë dhe shumë më mirë nga ju, - tha sekretari dhe luajti

kokën…

-         Dakord, - shtoi Jorgoja,- por edhe ne njerëz jemi, mundet që edhe nuk i kuptojmë ca

gjëra ashtu si ju. I pranojmë vërejtjet tuaja, bëni mirë të vini më shpesh dhe të bëjmë takime të tilla të “vlefshme”,  por ne jem mësues dhe mendojmë si mësues. Unë të premtoj se do t’i kemi parasysh të gjitha detyrat që na sugjerove, por ne mendojmë se nxënësve duhet t’u kërkojmë aq sa u japim, se kur të dalë në jetë, ta zëmë se do bëhet mësues ose agronom, ça mund t’u japë të tjerëve, kur nuk ka për vete dhe për këtë mbajmë përgjegjësi ne. Atëherë, ju ose një tjetër, në mbledhje të tilla, do të marrë si shembull shkollën tonë që ka nxjerr nxënës të dobët. Nota është për t’i nxitur nxënësit që t’u përkushtohen mësimeve. Mësuesit për nxënësit, janë si prindërit për fëmijët, nuk mund të bëjnë diferencime, por as nënëvlerësime se nuk mund të quhet mësues një që vepron ashtu…

-         Dakord, dakord, - tha sekretari, - por ca gjëra duhen pasur parasysh!

-         Po, pra, do t’i kemi para sysh, pa merak, do të interesohem vetë. Nëse ke ndonjë

shembull konkret, mire është të na e thuash, dhe nëse dëshiron, mund t’i marrim në provim në prezencën tuaj të dy; dhe nëse vërtet janë vlerësuar kështu, të marrim masë për mësuesin…

Por sekretarit, kjo nuk i pëlqeu:

-         Kaq kisha,- tha, dhe u ngrit të dilte.

Edhe shkolla e Çermë-Çiflig, e shndërruar në Çermë-Shkumbin, (fjala çiflig ishte e dëmshme për kohën, shumë fshatra, por edhe njerëzish, u detyruan të ndërronin emrat). Pranë këtij fshati ishte lagjja që quhej “Kamp”, d.m.th., kamp internimi, kështu që edhe në këtë shkollë nxënësit ishin të “ngjyrave të ndryshme”, d.m.th., biografia ishte “ngjyra” që i dëmtonte. Ishte bërë zakon që fëmijët e klasave të ulëta të mbanin një shami të kuqe për qafe; quhej “shamia pionierit”. Fëmijët janë fëmijë, ata lozin bashkë, nuk dinë dhe as nuk duhet ta dinë ndarjen që i bëhej njerëzisë. Ata janë të “njomë”, në shpirtin e tyre të kristaltë nuk duhet të mbjellësh ndjenjën e ndasisë e të urrejtjes, por të dashurisë për njëri-tjetrit. Kjo është detyra e mësuesve!

Edhe fëmijët tanë, kishin qejf ta mbanin atë lloj shamish, s’kishte ndonjë gjë të keqe, bashkë ishin në shkollë, pse mos ishin njësoj? Por, atë që nuk e kuptonin fëmijët, ishte drejtori që e kuptonte më mire. Edhe djali im kishte një shami të tillë, por një ditë, kur ishin rreshtuar në mmëngjes, drejtori ia hoqi shaminë nga qafa dhe për më tepër, i thanë që ta dëgjonin të gjithë nxënësit: “Ty nuk të takon ta mbash shaminë e pionierit, nuk je si fëmijët tanë, se baba yt është armik, është në burg!” Ka mëkat më të madh se të vrasësh zemrën e një apo të disa fëmijëve, sidoqë  të ishte puna, a ka logjikë të quhen fëmijët e asaj moshe “armiq”? Fëmijët tanë, ashtu si ne prindit e tyre, përballen me urrejtjen e pamerituar, a mund të quhet mësues ky që i bën fëmijët të urrejnë njëri-tjetrin? Po, ç’të mirë do ketë ky popull në të cilin, si helmi i ngadaltë, fut në shpirtin e tyre urrejtja për njëri-tjetrin? Nuk arrijnë këta mësues ta mendojnë për një moment, sikur fëmijës së tij, t’ia bëjë dikush kështu?  Këta ishin “intelektualët”, “edukatorët” dhe “komisarët e parties”.

Por kishte edhe mësues që dilnin nga guaska e izolimit të propagandas; shumica zgjidhin heshtjen. Kur po më fliste një mësues, pas shumë vitesh se të gjitha këto i kishte brengë, e pyeta:

-          Pse e pranonit në heshtje këtë gjë?

Ai më tha:

-         Në errësirë duhet jesh shumë i kujdesshëm se mund të pengohesh e të thyesh qafën

Kishte të drejtë. Jeta që bënim, vërtetë ishte “errësira” ku mund të binin në humnerë. Në atë shkollë kishte dhe mësues që vinin nga Lushnja, njëri prej të cilëve ishte Shpend Sollaku Noe, i cili pati fatin të kishte nxënës fëmijët e këtyre prindërve të mënjanuar, të përbuzur e të dënuar për faje që i pillte imagjinata e sëmurë e kohës. Vetëm një zemër si e Shpendit, mund të përjetonte dhimbjen e fëmijëve, që i përbuzte edhe vetë drejtori.  Ai me fjalët e buta përkëdhelëse, u jepte pakës kënaqësi, i bënte të buzëqeshin. Kishte fëmijë që donin ta linin shkollën fare, por Shpendi u shkoi edhe në familje për t’i bindur të mos e lënë shkollën. 

Ai ishte natyrë e dhimbsur,- kështu janë njerëzit e letrave, - ndjente neveri për ata që urrejtjen e tyre e zbraznin te fëmijët, të cilët nuk e kuptonin përse urreheshin. Shpendi, ndryshe nga mësuesit e tjerë, fitoi admirimin e fëmijëve tanë. Ata në sytë e mësues Shpendit, ndjenin keqardhjen. Ç’mund të bënte më tepër, veçse t’i trajtonte të barabartë. Edhe fëmijët nuk donin gjë tjetër. Të rrallë ishin mësuesit që u thoshin një fjalë të mirë këtyre fëmijëve. Shpendi, edhe pse, sipas psikologjisë së kohës, nuk ishte i “klasës tonë” mirësjellja edhe guximi e veçuan nga tjerët.

Fëmijëve në atë moshë u flet shpirti; ata thonë çfarë ndjejnë së brendshmi e çfarë shikojnë. Fëmijët, me padjallëzinë e tyre, të vlerësojnë ashtu si je, dhe përshtypja që krijojnë në atë moshë, mbetet e përjetshme. Kur vinin nga shkolla, na tregonin vetëm për profesor Shpendin. Tregimet e tyre na bënin që  edhe ne ta adhuronim profesorin e tyre. Sjellja korrekte dhe respekti ndaj kujtdo qoftë, i vogël, i madh, i bukur apo i shëmtuar, është karakteristikë e njeriut zemërgjerë, sidomos e intelektualit të mirëfilltë. Kjo i bëri fëmijët tanë që edhe pas kaq vitesh, që u bënë burra, ta admirojnë mësuesin e tyre. Shpendi ka mbetur idhull në zemrat e fëmijëve tanë. Ky është Shpend Sollaku Noè.  Kishte intelektualë, mësuesë apo edhe ndonjë kuadër që nuk i ngjante kohës. Asgjë nuk është e përjetshme, ata gëzojnë dyfish respekt sot.

Përgatiti për botim Vepror Hasani

==========================================================================================