“Dëshira
dhe qëllimi ynë – shkruante Bageri – âsht të ç`gjumim kombin prej gjumit
rônd dhe t’a shohëm të nisun në udhët gjënd të kjytetnimit dhe t’kullturës”.
(Edhe
një shkrim për të gjithë “shkencëtarët shqiptar, gllabëruesit sllav si dhe
mohsave të ndryshëm të cilët mundohen që një pjesë vitale të kombit për shkak
të përkatësisë së tyre fetare-ortodokse t`a shkëpusin nga trungu i madh
shqiptar.
Pra, ja që edhe rilindasi i madh Josif Bageri ishte “shka”-
shqiptar ortodoks, patriot shumë i madh i kohës dhe mik i Naimit)
Një
nga emrat e dalluar gjatë historisë nga shqiptarët ortodoks është Josif Bageri,
i lindur në Nistrovë të Rekës, në vitin 1870, në një familje e shquar për
atdhedashurinë e saj, por i njohur si një nga atdhetarët dhe intelektualët e
dalluar shqiptarë të periudhës së Rilindjes Kombëtare.
Në
fund të jetës së tij, Josif Bageri, në fshatin e tij të lindjes ka lënë një
shkollë shqipe, varrin e të birit në Manastir dhe identitetin shqiptar të
përulur nga forca e besimit ortodoks, forca e trysnisë shtetërore të
perandorisë së sllavëve të jugut, si dhe gjendja po kaq e rëndë
social-ekonomike. Në jetën e vogël personale, politike e identitare të Josif
Bagerit e të vendlindjes së tij shfaqen dy premisa, që janë rezultat i
përfundimit të një perandorie të vjetër dhe mbivendosjes së një Perandorie të
re, po kaq e huaj për gjuhën, kulturën dhe trashëgiminë materiale e shpirtërore
të popullit shqiptar e të kulturës së tij, që më së miri mbase shfaqen në
letrën e të birit të tij Kristos ‘se do të luftoj për Maqedoninë’ dhe mesazhit
për të, ‘që të vazhdojë luftën për Shqipërinë’.
Mesazhi
i të birit në të vërtetë shprehë jo vetëm mesazhin personal të familjes së tij,
por pa dyshim edhe gjendjen shpirtërore, kombëtare dhe identitare të popullit
shqiptar, që paraqitet nga lufta për natyrën e alfabetit (arab, latin apo grek)
deri te lufta për fytyrën e Shqipërisë (perandorake – nuk dua te them këtu
islamike; europiane, – e cila nuk nënkupton njëkohësisht edhe të krishterë; apo
ballkanike, – (pa forme dhe pa identitet).
Në
historinë e popullit shqiptar janë disa periudha, personalitete dhe breza të
cilat në një mënyrë apo një tjetër e përsërisin njëra – tjetrën, nga njëri
qindvjeçarë në tjetrin, nga njëri fenomen në tjetrin apo edhe nga njëra dukuri
në tjetrën, por zor të gjesh një rast të ngjashëm me fatin e Josif Bagerit, të
ndryshëm mbase me fatin edhe të brezit të tij që në Lëvizjen Kombëtare
Shqiptare përpiqeshin të sendërtonin ëndrrat e tyre e të brezit të tyre mbi
konceptet e patriotëve pararendës të Rilindjes Kombëtare.
Emri dhe vepra e Josif
Bagerit (1868-1915) për lexuesin shqiptar në Maqedoni kanë një rezonancë të
veçantë. Themi kështu për shkak se emri dhe vepra e këtij letrari dhe
veprimtari të zellshëm të Rilindjes Kombëtare është e lidhur ngushtë me fatin e
popullit shqiptar që jeton në Maqedoni, posaçërisht me atë pjesë të tij që në
pikëpamje konfesionale i përket (apo, më saktë, i përkiste) besimit ortodoks.
Bir i një familjeje të varfër malësore nga fshati Nistrovë i Rekës së Dibrës,
Bageri e kaloi pjesën dërrmuese të jetës larg vendlindjes, në mërgim. Siç thotë
vetë në vargjet e vjershës Reka e Dibrës dhe rronjësit e sajë, banorët e Rekës,
të fshatrave të saj, për të siguruar ekzistencën, por edhe për arsye të tjera,
merrnin rrugën e kurbetit. Kta shkojn në Stamboll E në Bullgari. – Disa
n’Anadoll Dhe në Rumani… Këtë rrugë, rrugën e kurbetit, e ndoqi edhe Josifi i
ri. Në moshën 17 vjeçare, si shumë bashkëvendës të tij, ai shkoi në Bullgari.
Në
Sofje, ku u vendos dhe ku filloi të punonte, jetonte dhe vepronte një koloni
mjaft e madhe shqiptare, e cila kishte një jetë të organizuar politike dhe
kulturore. Aty, djaloshi i ri, mësoi shkrim-leximin, ra në kontakt me njerëz të
ditur e atdhetarë dhe përqafoi idetë e mëdha të Rilindjes Kombëtare, duke pasur
si shëmbëlltyrë “shpirtndriturin” Naim, të cilin shkoi ta takonte në Stamboll
një vit para se të vdiste, më 1899. Dhe, ndonëse me profesion ishte zanatçi, këpucar
apo “kpucmbaronjës”, siç thoshte vetë, ai punoi gjatë tërë jetës për
sendërtimin e ideve të mëdha të Lëvizjes për çlirim dhe emancipim kombëtar.
Ishte njëri nga themeluesit e shoqërisë atdhetare “Dëshira”, të themeluar në
vitin 1893 në Sofje dhe mik e bashkëpunëtor i ngushtë i Said Najdenit, alias
“Hoxhë Vokës”, i Dervish Himës, Jashar Erebarës, Nikollë Ivanajt, Luigj
Gurakuqit dhe i disa veprimtarëve të tjerë të Rilindjes Kombëtare.
“Dëshira
dhe qëllimi ynë – shkruante Bageri në Pasthënjen me të cilën e shoqëronte këtë
libër – âsht të ç`gjumim kombin prej gjumit rônd dhe t’a shohëm të nisun
në udhët gjënd të kjytetnimit dhe t’kullturës”. Për këtë qëllim ai bëri çmos,
duke mbledhur ndihma në të holla e duke hyrë edhe në borxh, që ta shihnin dritën
e botimit “këta thona, pralla e vjerrsha”, siç i quante vetë, që ishin një
pjesë e opusit të tij krijues, sepse ai, kishte në dorëshkrim “edhe shum të
tjera vjerrsha”, të cilat “s’mundëm t’i shtypim në kët libër; për shkakun, se
jon të mprehta (revolucionare)”.
Çështja
e arsimit, çlirimit të atdheut dhe e përdorimit të gjuhës shqipe ishin bisedat
kryesore dhe preokupimi i vazhdueshëm i Josif Bagerit edhe në letërkëmbimet e
shqyrtimet e tjera.Gjithë kjo dëshmon se kemi të bëjmë me një personalitet
poliedrik dhe rilindës që shkriu gjithë ç’pati në jetë për iluminizmin e këtij
populli.Josif Bageri u shqua si një demokrat i vërtetë midis shumë aktivistëve
të Rilindjes, ku dha një kontribut të çmuar në fushën e arsimit dhe
kulturës.
Ai
do të mbetet i njohur si militant i paepur i lëvizjes kombëtare. Atë e gjejmë
kudo, herë në Shkup, herë në DIbër, herë në Sofje, herë në Bukuresht. Siç
shkruan gazeta “Shqypja e Shqypnis” nr. 6 e 1 gushtit 1909 “Nuk na ka lon urt e
në qetësi, por gjithnjë na ka çpue e nguc… për me punue pa mprajtim për kombin
shqyptare”.
Josif
Bageri, ky veprimtar i shquar, tregoi një veprimtari të gjallë për të vënë në
jetë qëllimet e klubeve shqiptare që ishin ngritur kudo nëpër qytete të
ndryshme që ishin bërë qendra vatre për të hapur shkolla popullore në qytete e
në katunde.Pas shpalljes së kushtetutës turke të 23 korrikut 1908, lëvizja
kombëtare e shtroi si detyrë parësore që të gjithë shqiptarët të mësojnë gjuhën
shqipe.Prandaj menjëherë pas Kongresit të Manastirit klubet shqiptare filluan
të organizoheshin më mirë. Atyre u ra hisja për të përhapur shkrimin dhe
leximin shqip dhe zhvillimin kulturor në përgjithësi të shqiptarëve. Klubi i
Manastirit, si një ndër klubet qendrore, nxiti me të madhe hapjen e klubeve në
çdo vend, bile edhe në fshatra me 5-10 anëtarë.
(Fund i pjesës së pare) Fahri Xharra,Gjakovë
LITETARURA:
Avzi
Mustafa: Përpjekjet e Josif Bagerit për gjuhën dhe shkollën shqipe .
dr.
Agim Vinca :Emri dhe vepra e Josif Bagerit (18681915) për lexuesin shqiptar në
Maqedoni kanë një rezonancë të veçantë
Begzad
Baliu: Josif Bageri – rilindasi i dy rilindjeve
Prof.
Dr. Sabile Keçmezi-Basha : Josif Bageri dhe karakteri kombëtar i gazetës ”Shqypeja
e e Shqypnis”
Shtypi
i kohës
No comments:
Post a Comment