EPHESTIO; IFESTIO – VULLKAN, FESTË dhe FESTE – ETIMOLOGJI

 

IFESTIO FJALE GREKE APO SHQIPE?

Njihet mirë nga të gjithë kjo fjalë e hershme; “Iphestio”, që do të thotë Vullkan ose thënë më saktë; Bolcán, Bollkan (Bullkan)
Duke patur parasysh barazvlerën e gërmës; B = V, ashtu si edhe të zanores; O = U, emri i “Vullkanit’ na shfaqet në të dy format, Vullkan dhe Volcano, në disa gjuhë të tjera si në atë latine, angleze, gale, turke e të tjera.
Në gjuhë irish e gjejmë këtë fjalë shumë më pranë origjinës të këtij emërtimi pra vullkani aty shkruhet dhe lexohet; Bolcán.

Në gjuhën “hije” të gjuhës shqipe, pra në gjuhën e quajtur greeke, “Vullkani” ruan ende sot emrin më të lashtë, mbi këtë emërtim, pikërisht fjalën; “Iphestio”
A thua, kjo fjalë i përkët gjuhës greeke?

I hedhim një vështrim të shkurtër Wikipedias.
Vullkani – Vullkanet janë forma të ngritura në Tokë, të cilat krijohen me shkarkimin e masës së zjarrtë-magmës, gazeve dhe avujve nga brendia e Tokës në sipërfaqe. Vullkani paraqet një dukuri sipërfaqësore në formë kupe. (Kupa e qiellit. Kubeja e qiellit.)
Magma duke u nisur nga vatra e vullkanit, e cila gjendet në trysni të madhe është e lëvizshme. Si produkt kryesor i erupcionit vullkanik është lava, me një temperaturë 1000-1300 gradë celsius, … etj.

Pra vullkanet janë masa materjesh të zjarrta, brumë, të cilat shpërthejnë vazhdimisht në maja malesh – S’ipër, për arsyen e vetme pasi ato kalojnë masën e nxehtësisë së natyrshme, e normalisht duhet të shpërthejnë për tu ‘ftohur” ose më saktë për të “shuar” “Afshin” apo “Ep(h)shin” e tyre.

Eshtë pikërisht kjo fjalë kyçe, e gjuhës shqipe sigurisht, rrënja e fjalës; “Iphestio = Ephsh” Afsha e brumit të zjarrtë Vullkan.

Për ta bërë më të qartë, shikojmë dhe bëjmë krahasim këtë fjalë shqipe me fjalorët e gjuhëve relativisht të vjetra europiane, fjalën; Epsh dhe Afsh, të cilat në fakt rrjedhin nga i njëjti burim ato tregojnë të nxehtë, “nxehtësi”
Dhe kemi:

  Shqip ……… Epsh ……dhe … Afshë
• Greek ………lagneía …. @ ….Thermótita
• Ang …………lust …………….. heat
• Irish ………..lust ………………teas
• Baske ……… lizunkeria ………Bero
• Serb ……….. požuda ………….Toplota

Siç e pamë edhe nga tabela krahasuese e mësipërme, tek asnjë gjuhë tjetër nuk ekziston kjo fjalë e hershme e shqipes, nga ku buron fjala “Iphestio”.

Kjo e nxehtë, ky “epsh” i brëndshëm, në “heshtje” shpërthen jashtë “sipër”– ‘ipur” (IPE –SHQ/IPE) mbi maja malesh, dhe më pas ky epsh, shpërndahet gjithandej shoqëruar me “llavën e zjarrtë të saj dhe “afshi” i nxehtë çliruar prej tij, ndjehet qindra e mijëra metra larg.

afsh m, pi. afshe ‘heat, hot breath, smell’. From PAlb *aweisa, a suffixal
derivative of IE *auei- ‘to blow’ structurally close to M W awyd
‘gust of wind’, OCorn awit ‘air’ < *aueido- (O R E L Fort. 78). Another
derivative of the same root is PAlb *aweita > aft ‘blow of wind’ (DEM IRAJ
AE 72). ô C a m a r d a I 305, II 100, 150 (aft to Gk axvri ‘chaff’); M e y e r
Wb. 3 (from Ital afa ‘heat coming from the ground’); JO K L IF XLIII
63 (to ënj); PO K O RN Y I 82; Ç A B EJ Etim. II 13 (to avull).

Bindemi njëkohësisht se fjala; “Iphestio” e njohur si greeke (ηφαίστειο) jo aspak nuk qëndron e tillë, ajo është e lashtë shqipe si vetë Shqipja simboli dritës, Diellit si trup qiellor më sipër nga të gjithë planetet e tjerë njohur deri më sot, më i larti, më i madhi, më i “bollshmi” në kryesipër në “ballë” zot i plotfuqishëm në qëndër të gjithësisë, Ai qëndron.

Në mitologjinë e hershme shqiptare, “Dielli – Zot”, shfaqur në formën e një “demoni” quhej “Bull’, Boll, bollan bullar për vet formën e tij të fryrë të shëndoshë, “rum/bull” rrombullak dhe të fryrë si ballon, (bullafiq) etj

Veç kësaj në shqip kemi dhe fjalën Ballë, Pjesa e sipërme e fytyrës së njeriut midis syve dhe flokëve, ashtu si edhe ai që qëndron në krye sipër, lart, në ballë te punës, por edhe; BALLË – Njësi për të matur shkallën ose forcën e tërmetit, të erës etj. Tërmet shtatë ballësh. Era vajti pesë ballë, etj.

Pa u zgjatur më edhe emri; “Ballkan” Bollkan, bullkan, vollcan, vullkan, është fjalë e pastër shqipe, prej aty kemi shumë të tjera fjalë të shqipes dhe me gjerë, si rezultat i formës së derdhjes të “llavës” ball-ballë, val-valë dhe temperaturës së lartë ajo “valon” bullzon deri në “Heshtje” fjalët; bull, bullza, bullçim, bullamaç, boll, ballë, ballo, dhe B =V kemi; Valë, valon, valëzoj vallëzim, VALANICË – Dërstilë. Shkel shajakun në valanicë. Po ashtu fjalët; volli, vjell, vollant, e shumë fjalë të tjera pa mbarim.

Vetë fjala “Llavë’ e cila gjendet në të gjitha fjalorët e gjuhëve europiane, por edhe më, e nuk është gjë tjetër përveçse anagrama e fjalës shqipe Ball<>llavë.

A mundet kjo fjalë e gjendur në mbi 50 gjuhë nga më të njohurat indo-europiane të marrë kuptim dhe të shpjegohet nga vetë gjuha e tyre?
Mjafton tu kujtoj këtu përveç fjalës “Ballë” ne kemi fjalën e lashtë shqipe; “Baltë” pra ashtu e brumtë si “llava” e “bullcanit”– lluc, llurbë të (vullkanit).

Ndoshta është e vetmja fjalë e cila ende gjendet e pandryshuar në një toponim të saj ku ai vend në afërsi të Selanikut në Greqi quhet “Aspro/balta” (Ασπροβαλτα)
Emri i gadishullit Ilyrik, “Ballkani” ka kuptimin e “Ballit” sigurisht por jo të vullkanit, gadishulli ynë herët në lashtësi është quajtur; “MAIA” (Αἵμος) pra vend i lartë me maja e ball-malesh, ashtu sikundër qëndron sipër mbi një verandë apo “Ballkon“.

Së fundi lexoni duke ju kujtuar Shqipen, symbol të Yllit të vetëm të zjarrtë nga ku kemi emërtimin; Yllir, por jo vetëm: IPHEST <> STIPHE = SHQIPE.

Ndizni fishek-zjarret gjithë dritë, ashtu si në shpërthimet e vuallkanit IFESTIO – E’FESTONI, dikush le të vendosë, Plis – Qeleshe, por midis tyre le të ketë mënjanë, edhe ndonjë “Feste Plis i bardhë; FE|= DRITE".

Aleksander Hasanas

Posted on Tetor 16, 2015

Ribotim sot me 23 Tetor 2023 Korçë