Gjuha shqipe - mitologji skandinave - Etimologji

 Sa shumë rastësi të gjuhës shqipe?

"E vërteta do të na çlirojë” dhe “e vërteta është konkrete" Hegel.

 

Përpara se të përqëndrohemi në foto – figurë nga mitologjia skandinave, si fillim sjellim një tabelë krahasuese të fjalës shqipe “i/e embël” e krahasuar ajo me gjuhët; angleze, latine dhe greke. Pikërsisht sepse në figurën që shohim gjendet e shkruar kjo fjalë dhe deklarohet problematike e panjohur nga studimet dhe autori përkatës.Siç do e shihni më poshtë studiuesit janë përpjekur ta afrojnë këtë fjalë me të sotmen fjalë greeke; ámpelos = hardhi – piergull, por qëndron e papranuar e dyshimtë.

Për këtë qëllim po iu ofrojmë gjuhën shqipe, që ndoshta ashtu "padashur" ju ka shpëtuar ta krahasojnë me të, me gjuhën më të parë folur e krijuar direkt nga rrënjët e pemës gjenealogjike ashtuquajtur, gjuhë indo-europiane lindur në Mes/dhe. Më duhet tu kujtoj se në të vjetrën gjuhë shqipe ashtu si ende në dialektin geg, “të ëmblit” i thonë; "t'aml" ashtu fiks po edhe qumshtit = t'am'l (t’ambel) si edhe fjalën standarte shqipe; mjel, mil, mile, milte bagëtinë, etj.

·                     Shqip ……. Shqip ……..   Ang. …….    Greek …….         Latine 

·                     e embël … t'ambèl ……   sweet ……    glykós …….           dulce 

·                     qumësht … klumesht …    milk ……..     gala ……….            lac 

·                     mjel …….. mil, mile ….    milk ……  gala,αρμέγω..               lac

·                      mjalt …….mel ……….    Honey ……     méli ……….           mel 

·                     pjergull … (Pielgul) …..   pergola …..   klimatariá …           pergola

Eshtë pikërisht fjala shqipe;  "t'aml" embrioni nga ku kemi fjalëformimet e mësipërme por jo vetëm në gjuhën shqipe, edhe në gjuhet e tjera europiane, si psh; fjala; “mel–mjaltë” e njëjtë edhe fjala greke “Ambel = hardhi.
Nënvizoj, tek fjala; e ëmbël, (t'ml) -tamel, tambël, gjenden edhe fjlalët; "Mel – Mjaltë", "Mjel – klumstin -qumshtin" etj. Ashtu siç vutë re edhe në tabelë kjo ndodh edhe me gjuhët, në anglisht, latinisht, greqisht, e në shumë gjuhë të tjera.

"Në mitologjin skandinave, Ask dhe Embla (nga gjuha e vjetër skandinave, Askr os Embla) – mashkull dhe femër përkatësisht- ishin dy njerëzit e parë, të krijuar nga zotat - ashtu si Eva dhe Adami. Dyshja janë vërtetuar në të dy Poemat Edda, hartuar në shekullin e 13 nga burime të hershme tradicionale, dhe Proza Edda, e shkruar në shekullin e 13 nga Snorri Sturluson. Në të dy burimet, tre perëndite, njëri prej të cilëve është Odin, te panjohura jane Ask dhe Embla te cilat japin dhurata të ndryshme trupore dhe shpirtërore". 

Një numër i teorive janë propozuar për të shpjeguar dy figurat, dhe ka referenca të rastit të tyre në kulturën popullore. Ask/r në gjuhën e vjetër skandinave fjalë për fjalë do të thotë “pemën e hirit”, por etimologjia e emërtimit; “e embla” është e pasigurt, dhe dy mundësitë e kuptimit të “embla” janë propozuar përgjithësisht. Kuptimi i parë, “pemë elm”- është problematik dhe është arritur ndoshta si rrjedh nga  *Elm-la* Almilōn dhe më pas për të ALMR (“elm”). [1] Sugjerimi i dytë është “hardhi”, e cila është arritur përmes *Ambilō, e cila mund të jetë e lidhur me ámpelos fjalë greke, që do të thotë “hardhi, Liana” [1]   en.m.wikipedia.org/wiki/Ask_and_Embla

Në fotoshkrim shohim edhe etimologjinë e pranuar të fjalës shqipe, i/e "ëmbël"

Kjo figurë e cila siç e lexuam dhe më lartë i përket mitologjisë Skandinave, verejme se në qendër të saj shkruhet pastër "Skaba" e që i përket pikërisht figurës "Zeus" i cili sigurisht ndodhet po në qendër në mes të dy hyjnive të tjerë, më të njëjtën paraqitje në të gjitha shfaqjet e tij, i madh, i fortë, me mjekër e shumë flokë, njëri prej “perëndive” është “Odini”, në këmbët e “Zeusit” ndodhen dy perëndesha-hyjni: “Haner” dhe tjetra, "Gek os Embla"

Pra ati ynë “Zeus” edhe këtë herë paraqitet me emrin e simbolit të tij, zogut Besnik quajtur: “Skaba” (shkaba), por jo vetëm kaq, dy hyjneshat apo perëndi ndodhur aty pranë “hamshorit” Zeus quhen; “Haner = Hëna” dhe tjetra akoma dhe më shqip “Geg ose Embla” = Kek ose Embla – e ëmbla, të cilën nuk mundemi ta përcaktojmë dot, cilës perëndeshë i përket, ndoshta perëndeshës Afërditë, si perëndesha e Bukurisë e sigurisht në gjuhën shqipe sinonim më të bukur nuk mund ti gjesh e “Embla- Afërditë” ashtu si dhe një nga yjet, trup qiellor nga më të bukurit e shndritshme-shumëngjyrëshe dhe më "pranë Diellit = Afërditë". 

Vini re me kujdes, në figurë ndodhen pesë persona e ndërkohë emra të shënuar aty ndodhen gjashtë, sepse: "Gek os – Embla" është i njëjti emër që do të thotë: Kek = e ëmbla, si "keku" "i ambël", ashtu si edhe “karamelet = keke”, etj.

Pra, në figurën e mësipërme kemi; Odin, Lisdur, Haner, SKABA-Zeus, dhe Gek os Embla -Afërdita perëndeshë e bukurisë, e ëmbla, hyjnesha e dashurisë.

Shënim jashtë tekstit-studimor: Fjala e pastër shqipe; “e Embël”, shkruar ashtu pastër gramatikisht, me kuptim të qartë e të njëjtë; “e ëmbël = e ëmbël” nuk merret parasysh jo e jo, në figurën e mësipërme, por dhe as përmendet ekzistenca e saj në fjalorin e gjuhës shqipe, e akoma më intriguese për fjalën-shkruar në qëndër të figurës “SKABA”, nuk jepet asnjë shpjegim?“SKABA” zogu hyjnor = Shkaba-simbol i “Atit -Zeus” perëndia më e lashtë, ndër pellazgë e iliro-shqiptare.

ALEKSANDER HASANAS 

• https://norse--mythology-org.translate.goog/gods-and-creatures/others/ask-and-embla/?_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=sq&_x_tr_hl=sq&_x_tr_pto=sc
• _x_tr_sl=en&_x_tr_tl=sq&_x_tr_hl=sq&_x_tr_pto=sc  
• https://kids.britannica.com/students/article/Ask-and-Embla/309960
• https://artenordico.blogspot.com/2012/03/ask-y-embla-los-adan-y-eva-nordicos.html
• https://milibutka.wordpress.com/2016/08/01/sa-shume-rastesi-te-gjuhes-shqipe/