AMFITEATER - Fjalë Shqipe - ETIMOLOGJI
Mbi etimologjinë e emërtimit " Amfiteatë r" thuhet se:
Një amfiteatër ose amfiteatri - është një vend i hapur që përdoret për argëtim, shfaqje dhe sporte. Termi rrjedh nga ἀ μφιθέατρον antik (amfiteatron), nga ἀ μφί ( amphi ), që do të thotë "në të dy anët" ose "rreth" dhe θέατρον ( théatron ), që do të thotë " vend për shikim ".
Bomgardner, David Lë (tetor 2000). Historia e Amfiteatrit Romak . Udhëzim . ISBN 0-415-16593-8 .
Në vendin tonë është pika e Amfiteatrit të Durrësit si dhe Teatrot në Apolloni, në Bylis (Hekal), në Nikaia (Klos) të Fierit, si dhe në Butrint të Sarandës, të cilat janë vërtet të larta sociale ekonomike që kanë arritur pararendësit tanë ILIRE. në shekujt IV-II para erës sonë.
Midis tire teatri i Butrintit shquhet shumë për luftën sipas të gjitha kërkesave të kohës, për konstruksionin e fortë dhe të fortë për gjendjen e tyre.
Teatri i Nikaias dhe teatri i Bylisit të vendosur në dy qytete ilire, Bylis e Nikaia, 1,5 km larg një njeri-tjetrit, është rast i zakonshëm, një listë që dëshmon për nivele të larta e shkallën e zhvillimit të kulturor që arriti këto. dy qytete ilire.
Teatri i Apollonisë dhe i Butrintit u ndërtuan në shek. IV pes. Në shek. III pes. janë vendosur teatrot në Bylis e në Nikaia.
Ndërkohë Amfiteatri i Durrësit , më i madhi dhe më i rëndësishmi, jo vetëm në Shqipëri , por edhe në Ballkan , është në fillim të shek të II të jetë gjatë sundimit të perandorit Trajan .
Fjalori i gjuhës së lashtë shqipe ofron këtë përkufizim mbi emërtimin Amfiteatër:
AMFITEATËR m.
1. Ngrehinë e për shfaqjet publike në hapat e lashtë, e ndryshuar shkallë-shkallë (gjysëm rrethor) me një shesh në mes. Amfiteatri i Durrësit. Shkallët e amfiteatrit, etj.
Pra, përse u quajtën kështu këto ngrehina, çfarë kuptojmë me fjalën Amfiteatër?
Në vendimin etimologjik mbi këtë emërtim lexuam se: " Ambhi =
Dy anë" ose rreth dhe Teatër = Skena; ( A'rêna )- sheshi, vendi përballë, më poshtë të lartësuar MBI këtë shesh “një a'mbi një shkallë në rradhë”
pari sqarojmë se tek asnjë gjuhë e sotme apo e lashtë qoftë ajo, prej fjalëve “ ἀ μφί; Amfi” nuk siguronjmë asnjë emërtim tjetër që të ketë kuptimin, "rreth", apo dy anë. Pse ndodh kjo?
Pikërisht sepse fjala “Amfiteatër” i përket gjuhës sonë shqipe vetëm ajo mund ta motivojë atë.
Nga fondi i fjalëve-rrënjë P - gjejmë fjalën " Ambi = Sipër (në) mbi" - fjalë e gjuhës së lashtë shqipe e rrjedhë nga instituti i gjuhësore si ajo e Oksfordit e plot studime të huaj, si Vladimir Orel, Gusatv Meyer, Hahn. etj.
Shih fotoshkrimin:
Eshtë fjalë kjo fjalë e lashtë *Ambi e gjuhës shqipe e cila tregon yndyrë si shkallët e Amfiteatrit efekt *A' bi; a'mbi, njëra-tjetër për të krijuar një shikimit: A mbi të tër = Amfiteatër.
Ky është kuptimi i vërtetë dhe i vetëm i kësaj fjale Amfiteatër, atribuoar gabimisht, apo qëllimisht gjuhës greke , e për këtë gjë i drejtohemi edhe një herë fondit gjuhësor të fjalëve-një PIE, e aty përsëri gjejmë:
Fjala e hershme protoshqiptare * ambi-ledza
Pra shohim: Fjala e hershme proto-shqiptare *ambi-ledza ka kuptimin: " Për të mbledhur, për të mbledhur " -{ to collect, to collect ] .
Më shqip nuk ka si të bëhet, Amfiteatri ishte një ndërmend një ngretur për tu vendosur mbi këtë shesh, mundësisht shtruar me rrugë {geg. rêna; A'rêna} me shkallët e ndryshime në dy anët e saj.
E njohur ndër gjuhëtarë dhe e mirë po nga tire është, se shkronja e lashtë ilire ' β ' ka humbur vlerën e saj më të parë, tek gjuhët e tjera të huaja me bazë latine.
Kjo shkronjë tek gjuha greke ka barazvlerën me shkronjat e saj të sotme nga “β' = υ / φ/ ϝ , ndërsa tek anglishtja kemi: 'β' = w. Shihni shpjegmin në origjinal për shkronjat pellazge 'b' dhe vlerat e saj në gjuhën greke:
Vumë re edhe në gjendjen e familjes që shkronja e lashtë e gjuhës shqipe 'b' barazohet me shkronjën e sotmen greke 'φ' - Pra kemi fjalën shqipe: 'Ambi = Amfi' e cila siç e lexuam edhe më sipër gjendet e shkruar edhe në fondin e gjuhëve PIE ashtu si në gjuhën shqipe: Ambi = Mbi (sipër mbi) si dhe fjala: Ambi-ledza = për të zgjedhur. A ' mbi të a ' tër = Amfiteatër .
************
PS. Prej fjalës shqipe A'mbi + Yll, llogjikshëm burojnë prej saj fjalët: Ambi; o'mbi, r'omb/ur/-ul, ashtu si Vija e mbyllur (urra-rruga) a'urora që mbyll dhe vjen si simbol i një objekti të Rru/mbyll-t, quhet: Rumbull, e ky është ' Dielli AT' nga ku kemi: Rat; rrath, rreth, Rrot', rrodhe, rrudë, rrudhë, etj., zhvillime semantike të kësaj fjale-rrënjë, R+At. (a'urora, kurora, ndriçimi rrethor i mbyllur; Mbi një Yll, a'mbi një trup të zjarrtë).